حکایت دروغ مصلحت آمیز و راست فتنه انگیز(در عبرت پادشاهان)

در یكى از جنگها، عده اى را اسیر كردند و نزد شاه آوردند. شاه فرمان داد تا یكى از اسیران را اعدام كنند. اسیر كه از زندگى ناامید شده بود، خشمگین شد و شاه را مورد سرزنش و دشنام خود قرار داد كه گفته اند: هر كه دست از جان بشوید، هر چه در دل دارد بگوید.

وقت ضرورت چو نماند گریز

دسـت بگــیرد سـر شمـشیر تیز

ملک پرسید: این اسیر چه مى گوید؟

یكى از وزیران نیک محضر گفت : ای خداوند همی گوید:

والكاظمین الغیظ و العافین عن الناس

ملک را رحمت آمد و از سر خون او درگذشت. وزیر دیگر که ضد او بود گفت : ابنای جنس مارا نشاید در حضرت پادشاهان جز راستی سخن گفتن. این ملک را دشنام داد و ناسزا گفت. ملک روی ازین سخن درهم آمد و گفت: آن دروغ پسندیده تر آمد مرا زین راست که تو گفتی که روی آن در مصلحتی بود و بنای این بر خبثی.  چنانكه خردمندان گفته اند: دروغ مصلحت آمیز به ز راست فتنه انگیز

هر كه شاه آن كند كه او گوید

حـیف باشـد كه جـز نكو گوید

و بر پیشانى ایوان كاخ فریدون شاه ، نبشته بود:

جـــهان اى بــرادر نمــــاند بــه كـــس

دل انـــــدر جــــهان آفــرین بند و بس

مكــن تكــیه بر مـلــك دنـــیا و پشـــت

كه بسیار كس چون تو پرورد و كشت

چــو آهــنگ رفــتن كـــند جــان پــاك

چـه بر تخـت مردن چه بر روى خاك